بحث معاد را كه در جلسه پيش شروع كرديم ، ضمنا بهانه‏اي شد براي من كه‏ بيشتر روي آن مطالعه كنم و در جلسه‏اي كه در مسجد هدايت براي صحبت مي‏روم‏ ، در آنجا هم مبحث معاد را طرح كردم ولي البته در يك سطح عمومي‏تر و مقرون‏تر به نصيحت و موعظه ، يعني آميخته به بحثهاي موعظه‏اي .

همان طوري كه در جلسه پيش صحبت شد ، ما به مسأله معاد به تعبير قرآن‏ بايد ايمان و بالاتر ، ايقان داشته باشيم و آنقدر مسأله معاد مسأله بغرنج‏ و پيچيده‏اي است كه بسياري از افراد معتقدند در باب معاد جز تعبد و تسليم راهي نيست ، يعني آنچنان اين مسأله براي بشر مجهول است نه اينكه‏ ممتنع است كه ما جز از طريق تعبد و تسليم به گفته پيغمبر و وحي راهي‏ براي قبولش نداريم . ولي بدون شك بشر براي درك مسأله معاد تلاشهايي هم‏ از طريق علم و عقل خودش كرده است . ما در اينجا موظفيم اول قبل از آنكه‏ دنبال تلاشهاي علمي و عقلي و فلسفي برويم كه چگونه تلاش كرده‏اند و بدون‏ هيچ گونه جانبداري از هيچ نظري گفته خود قرآن را در باب معاد طرح كنيم‏ ولي همه جانبه طرح كنيم ، ببينيم كه اساسا قرآن معاد را چگونه طرح و بيان‏ كرده است ، بعد برويم دنبال تلاشها ، چون تا آنجا كه من خودم مطالعه‏ كرده‏ام ، مي‏بينم تلاشهايي كه محدثين ( يعني آنهايي كه ذوقشان ذوق محدثين و فقهاست ) به يك شكل ، حكما و فلاسفه به يك شكل و علماي جديد به شكل‏ ديگر كرده‏ان د ، همه يك نوع مطالعات يكجانبه است ، يعني مثلا قسمتي از آيات قرآن كه با نظريه آنها انطباق بهتري داشته است ، همان را گرفته و دنبال كرده‏اند و حال آنكه يك قسمت را گرفتن و يك قسمت را رها كردن‏ مشكل را حل نمي‏كند .