امام على عليه السلام:
إِنَّ المَغبونَ مَن غُبِنَ عُمرَهُ وَإِنَّ المَغبوطَ مَن أَنفَذَ عُمرَهُ فى طاعَةِ رَبِّهِ؛
« بدرستى كه زيانكار كسى است كه عمرش را بيهوده تلف كند، و كسى كه عمر خود را در اطاعت خدا بگذراند شايسته است مورد غبطه قرار گيرد. »
(غررالحكم، ج2، ص525، ح3502)
إِنَّ اللّه عَز َّوَ جَلَّ يُحِبُّ المُداعِبَ فِى الجَماعَةِ بِلا رَفَثٍ؛
«« خداوند عزوجل دوست دارد كسى را كه در ميان جمع شوخى كند به شرط آن كه ناسزا نگويد.»»
(كافى، ج2، ص 633، ح4)
امام هادى عليه السلام:
اَلسَّهَرُ اَلَذُّ لِلمَنامِ وَ الجوعُ يَزيدُ فى
طيبِ الطَّعامِ؛
« شبزنده دارى، خواب را شيرينتر و گرسنگى، غذا را لذت بخشتر مى كند.»
(تنبيه الخواطر، ص 141، ح 18)
جوان آشفته حال
جواني افتاد كه حالش غير عادي به نظر ميرسيد . سرش آزاد روي تنش نميايستاد و دائما به اين طرف و آن طرف حركت ميكرد نگاهي به چهره جوان كرد ، ديد رنگش زرد شده ، چشمهايش در كاسه سر فرو رفته ، اندامش باريك و لاغر شده است .
از او پرسيد :
- " در چه حالي ؟ "
- " در حال يقينم يا
رسولالله
" .
- " هر يقيني آثاري دارد
كه حقيقت آن را نشان ميدهد ، علامت و اثر يقين تو چيست ؟ "
- " يقين من همان است كه مرا قرين درد قرار داده ، در شبها خواب را از چشم من گرفته است و روزها را من با تشنگي به پايان ميرسانم. ديگر از تمام دنيا و ما فيها روگردانده و به آن سوي ديگر رو كردهام . مثل اين است كه عرش پروردگار را در موقف حساب ، و همچنين حشر جميع خلائق را ميبينم .
مثل اين است كه
بهشتيان را در نعيم و دوزخيان را در عذاب اليم مشاهده ميكنم . مثل اين است كه صداي لهيب آتش جهنم همين الان در گوشم
طنين
انداخته است
" .
رسول اكرم (ص) رو به مردم كرد
و فرمود
:
" اين بندهاي است كه
خداوند قلب او را به نور ايمان روشن كرده است " .
بعد رو به آن جوان
كرد و فرمود : " اين حالت نيكو را براي خود نگهدار
" . جوان عرض كرد :
" يا رسولالله ، دعا كن خداوند جهاد و
شهادت در راه حق را نصيبم فرمايد " .
رسول اكرم دعا كرد .
طولي نكشيد كه جهادي
پيش آمد ، و آن جوان در آن
جهاد شركت كرد . دهمين نفري كه در آن جنگ شهيد شد ، همان جوان بود .
وزنه برداران
جوانان مسلمان سرگرم
زور آزمايي و مسابقه وزنه برداري بودند . سنگ بزرگي آنجا بود كه مقياس قوت و مردانگي جوانان
به شمار ميرفت ، و هر كس آن را به قدر توانايي خود حركت ميداد . در
اين هنگام رسول اكرم رسيد.
و
پرسيد :
" چه ميكنيد ؟ "
- " داريم زور آزمايي ميكنيم . ميخواهيم ببينيم كداميك از ما
قويتر و زورمندتر است
" .
- " ميل داريد كه من بگويم چه كسي از همه قويتر ونيرومندتر است ؟ "
- " البته ، چه از اين بهتر كه رسول خدا داور مسابقه باشد و نشان افتخاررا او بدهد
" .
افراد جمعيت همه منتظر و نگران بودند ، كه رسول اكرم كداميك را به عنوان قهرمان معرفي خواهد كرد ؟
عدهاي
بودند كه هر يك پيش خود فكر ميكردند ، الان رسول خدا دست او را خواهد
گرفت و به عنوان قهرمان مسابقه معرفي خواهد كرد .
رسول
اكرم :
" از همه قويتر و نيرومندتر آن كس است كه اگر از يك چيزي خوشش آمد و مجذوب آن شد ، علاقه به آن چيز او را از مدار حق و انسانيت خارج نسازد و به زشتي آلوده نكند .
و اگر در موردي عصباني شد و موجي از خشم در روحش پيدا شد ، تسلط برخويشتن را حفظ كند ، جز حقيقت نگويد و كلمهاي دروغ يا دشنام برزبان نياورد . و اگر صاحب قدرت و نفوذ گشت و مانعها و رادعها از جلويش برداشته شد ، زياده از ميزاني كه استحقاق دارد دست درازي نكند ".
ماه ريزش گناهان آمد
گردش روزها ما را در آستانه حلول ماه رحمت و مغفرت الهي قرار داد. ماهي كه سالكان و عاشقان كوي دوست آداب و مناسك ماههاي رجب و شعبان را به اميد و هدف ورود به ماه رمضان آن هم با پاكيزگي روح و روان به جا آورده اند ونفس و جان و روح خود را براي ضيافتي مهيا ساختند كه در آن ميهماني به جاي طعام چرب و شيرين و نوشيدني هاي گوارا از وارد شوندگان با غفران و رحمت و ديدار وجه يار پذيرايي مي كنند. آنان اندرون را از طعام و شراب تهي داشتند تا در آن ،نور خيره كننده وجه ميزبان را مشاهده كنند و با دوست فارغ از قيل و قال عالم ملك و زدوبندهاي حيواني خلوت كنند و از خرمن معرفت الهي خوشه هايي را بر گرفته و توشه و آذوقه بقيه سال خود قرار دهند.
در قديم آنگاه كه عرب نام ماههاي خود را تعيين مي كرده ، دقت داشت كه آن ماه با چه زماني مقارن است و به آن مناسبت نامگذاري مي كرد.آنان زماني ماه رمضان را نام نهادند كه اوج گرماي تابستان مستقيم شعاع خورشيد بر زمين بود. به اين دليل آن را رمضان خواندند چون رمض يعني تابش شديد خورشيد بر زمين و صلاه الرمضان يعني نماز ظهر.
ماه رمضان با مسمايي است زيرا محور نامگذاري اين ماه توسط عرب ، با توجه به شدن گرما و سوختن و داغي زمين بوده است. در ماه رمضان هم سوختن هست ، سوختن گناه و پاك شدن انسان از آن.
از پيامبر خدا صلي الله عليه و آله پرسيدند : چرا به ماه رمضان ،ماه رمضان گفته اند؟ فرمود : زيرا “ امرض الله فيه ذنوب العباد ” يعني خدا در آن ماه گناهان بندگانش را مي سوزاند و مي ريزد. به طوري كه بنده با خروج از ماه مبارك رمضان آنگونه پاك مي شود كه گويا تازه از مادر متولد شده است. ماه رمضان ماه صبر خوانده شده است زيرا مسلمانان با روزه داري صبر و استقامت خود را د راين ماه به نمايش مي گذارند و يكي از مصاديق صبر در قرآن كريم روزه است. رمضان يكي از اسماء الهي نيز مي باشد عليهذا در آداب خواندن اين ماه تأكيد شدهاست كه به ماه رمضان نگوييد “ رمضان ” چون نام خدا را در اذهان تداعي مي كند؛ بلكه بگوييد “ ماه رمضان ”.
ازميان ماههاي الهي كه در ميان عرب و غير عرب نامگذاري شده ، تنها نام ماه رمضان در كتاب الهي مذكور شده است. ذكر اين ماه با تجليل فراوان در قرآن و به يادآوردن عبادت و اهميت خاص آن نشانه عظمت اين ماه مي‌باشد . اهميت اين ماه از جنبه‌هاي مختلف مورد توجه خداوند است كه پرداختن به آنها مجالي مستقل مي طلبد.
محمد ناصر حسيني علايي
نمازهاى وارد شده در ماه مبارك رمضان ؟؟؟
علامه مجلسى_ رحمه الله عليه_ در زادالمعاد در فصل آخر
اعمال ماه رمضان به نقل از مفاتيح الجنان نوشته است:
* نماز شب اول, چهار ركعت, در هر ركعت بعد از حمد پانزده مرتبه توحيد.
* نماز شب دوم, چهار ركعت, در هر ركعت بعد از حمد بيست بار انا انزلناه.
* نماز شب سوم, ده ركعت, در هر ركعت حمد و پنجاه بار توحيد.
* نماز شب چهارم,هشت ركعت, در هر ركعت بحمدبو بيست مرتبه انا انزلناه.
* نماز شب پنجم,دو ركعت در هر ركعت حمد و پنجاه بار توحيد و بعد از سلام,صد مرتبه اللهم صل على محمد و آل محمد.
* نماز شب ششم, چهار ركعت, در هر ركعت حمد و سوره تبارك الذى بيده الملك.
* نماز شب هفتم,چهار ركعت, در هر ركعت حمد و سيزده مرتبه انا انزلناه.
* نماز شب هشتم, دو ركعت, در هر ركعت حمد و ده مرتبه توحيد و بعد از سلام هزار مرتبه سبحان الله.
* نماز شب نهم,شش ركعت, ميان نماز شام و خفتن, در هر ركعت حمد و هفت مرتبه آيه الكرسى و پس از آن پنجاه مرتبه اللهم صل على محمد و آل محمد.
* نماز شب دهم,بيست ركعت, در هر ركعت حمد و سى مرتبه توحيد.
* نمازشب يازدهم, دو ركعت,در هر ركعت حمد و بيست بار انااعطيناك الكوثر.
* نماز شب دوازدهم,هشت ركعت, در هر ركعت حمد و سى مرتبه انا انزلناه.
* نماز شب سيزدهم,چهار ركعت, در هر ركعت حمد و بيست و پنج مرتبه توحيد.
* نماز شب چهاردهم,شش ركعت, در هر ركعت حمد و سى مرتبه اذا زلزلت.
* نماز شب پانزدهم,چهار ركعت, در دو ركعت اول بعد از حمد صد مرتبه توحيد و در دو ركعت ديگر پنجاه مرتبه توحيد.
* نماز شب شانزدهم,دوازده ركعت, در هر ركعت حمد و دوازده مرتبه الهيكم التكاثر.
* نماز شب هفدهم, دو ركعت, در ركعت اول حمد و هر سوره كه خواهد و در ركعت دوم حمد و صد بار توحيد و بعد از سلام صد مرتبه لا اله الا الله.
* نماز شب هجدهم,چهار ركعت, در هر ركعت حمد و بيست و پنج بار انا اعطيناك الكوثر.
* نماز شب نوزدهم, پنجاه ركعت حمد و پنجاه مرتبه اذا زلزلت. و گويا مراد آن باشد كه در هر ركعت يك بار بخواند زيرا در يك شب دو هزار و پانصد بار اذا زلزلت خواندن دشوار است.
* نماز شب بيستم و بيست و يكم و بيست و دوم و بيست و سوم و بيست و چهارم, در هر يك هشت ركعت به هر سوره اى كه ميسر شود.
* نماز شب بيست و پنجم,هشت ركعت, در هر ركعت حمد و ده بار توحيد.
* نماز شب بيست و ششم,هشت ركعت, در هر ركعت حمد و صد بار توحيد.
* نماز شب بيست و هفتم,چهار ركعت, در هر ركعت حمد و تبارك الذى بيده الملك. و اگر نتوانست بيست مرتبه توحيد.
* نماز بيست و
هشتم,شش ركعت, در هر ركعت حمد و صد مرتبه آيه الكرسى وصد مرتبه توحيد و صد مرتبه
كوثر و بعد از نماز صد مرتبه صلوات بر محمد و آل محمد.
نماز
شب بيست و هشتم موافق آنچه من يافتم بدين صورت است:
شش
ركعت نماز كند به فاتحه الكتاب و ده مرتبه با آيه الكرسى و ده مرتبه كوثر و ده
مرتبه قل هو الله احد و صد مرتبه صلوات بفرستد بر پيغمبر ـ صلى الله عليه و آله و
سلم ـ صلوات بفرستد.
* نماز بيست و نهم, دو ركعت, درهر ركعت حمد و بيست مرتبه توحيد.
* نماز سى ام, دوازده ركعت, در هر ركعت حمد و بيست مرتبه توحيد و در پايان صد بار صلوات بر محمد و آل محمد, و اين نمازها همين طور كه گفته شد, هر دو ركعت يك سلام دارد.
بدانيد درباره ماه رمضان؟؟؟
رمضان اسمى از اسماء الهى مى باشد و نبايست به
تنهائى ذكر كرد. مثلا بگوئيم،
رمضان آمد يا رفت، بلكه بايد گفت ماه رمضان آمد، يعنى ماه را بايد به اسم اضافه نمود،
در اين رابطه به سخنان حضرت امام محمد باقر (عليه السلام) گوش فرا مى دهيم.
رمضان از اسماء الله است:
هشام بن سالم نقل روايت مى نمايد و مى گويد: ما
هشت نفر از رجال در محضر حضرت ابى جعفر امام باقر (عليهما السلام) بوديم، پس سخن
از رمضان به ميان آورديم.
فقال عليه السلام: لا تقولوا هذا رمضان، و لا ذهب رمضان و لا جاء رمضان، فان رمضان
اسم من اسماء الله عز و جل لا يجيى و لا يذهب و انما يجيىء و يذهب الزائل و لكن
قولوا شهر رمضان فالشهر المضاف الى الاسم و الاسم اسم الله و هو الشهر الذى انزل
فيه القرآن، جعله الله تعالى مثلا و عيدا و كقوله تعالى فى عيسى بن مريم (عليهما
السلام) و جعلناه مثلا لبنى اسرائيل.
امام عليه السلام فرمود: نگوئيد اين است رمضان، و نگوئيد رمضان رفت و يا آمد، زيرا
رمضان نامى از اسماء الله است كه نمى رود و نمى آيد كه شىء زائل و نابود شدنى
مى رود و مى آيد، بلكه بگوئيد ماه رمضان، پس ماه را اضافه كنيد در تلفظ به اسم،
كه اسم اسم الله مى باشد، و ماه رمضان ماهى است، كه قرآن در او نازل شده است، و
خداوند آن را مثل و عيد قرار داده است همچنانكه پروردگار بزرگ عيسى بن مريم (سلام
الله عليهما) را براى بنى اسرائيل مثل قرار داده است، و از حضرت على بن ابى طالب
(عليه السلام) روايتشده كه حضرت فرمود: «لا تقولوا رمضان و لكن قولوا شهر رمضان
فانكم لا تدرون ما رمضان» شما به راستى نمى دانيد كه رمضان چيست (و چه فضائلى در
او نهفته است)
واژه رمضان و معناى اصطلاحى آن:
رمضان از مصدر «رمض» به معناى شدت گرما، و تابش
آفتاب بر رمل... معنا شده است، انتخاب چنين واژهاى براستى از دقت نظر و
لطافتخاصى برخوردار است. چرا كه سخن از گداخته شدن است، و شايد به تعبيرى دگرگون
شدن در زير آفتاب گرم و سوزان نفس و تحمل ضربات بى امانش،زيرا كه رمضان ماه تحمل
شدائد و عطش مى باشد، عطشى ناشى از آفتاب سوزان يا گرماى شديد روزهاى طولانى
تابستان.
و عطش ديگر حاصل از نفس سركشى كه پيوسته مى گدازد، و سوزشش براستى جبران ناپذير
است.
در مقايسه اين دو سوزش، دقيقا رابطه عكس برقرار است، بدين مفهوم كه نفس سركش با
چشيدن آب تشنهتر مى گردد، وهرگز به يك جرعه بسنده نمى كند، و پيوسته آدمى را در
تلاش خستگى ناپذير جهت ارضاى تمايلات خود وا مى دارد. و در همين رابطه است كه
مولوى با لطافت هرچه تمامتر اين تشبيه والا را به كار مى گيرد و مى گويد:
آب كم جو تشنگى آور به دست تا بجوشد آبت از بالا و پست تا سقا هم ربهم آيد جواب
تشنه باش الله اعلم بالصواب زين طلب بنده به كوى حق رسيد درد مريم را به خرما بن
كشيد .
|
اما از سوى ديگر، عطش ناشى از آفتاب سوزان سيرى پذير است، و قانع كننده.
فلسفه و حكمت روزه:
روزه از نظر بهداشت جسم و سلامتبدن و ابعاد ديگر
داراى فوايد فراوانى است، روزه در سلامت معده و پاكسازى آن از انواع غذاها كه موجب
انواع بيمارىهاست اثرات فوق العادهاى دارد.
مركز بيماريها معده است:
پيامبر خدا فرمود: «المعدة بيت كل داء، و
الحمئة راس كل دواء»
معده مركز و خانه هر دردى است، و پرهيز و اجتناب (از غذاهاى نامناسب و زياد خورى)
اساس و راس هرداروى شفابخش است.
پيامبر(ص) سه باب از علوم بروى ما گشود :
پيامبر عظيم الشان اسلام در يك بيانيه كوتاه، اثرات و فوائد سه چيز را به اين شرح بيان مى فرمايد:
«اغزوا تغنموا، و صوموا تصحوا، و سافروا تستغنوا»
اول، جنگ و جهاد كنيد تا مستغنى شويد، كه غنائم جنگى باعث استغنا مى باشد، دوم، روزه بگيريد تا صحت و سلامتى خويش را تضمين كنيد، سوم، سفر كنيد تا مالدار شويد، زيرا مسافرت و حمل كالاى تجارتى از شهرى به شهر ديگر يا از كشورى به كشور ديگر باعث رفع نيازمندىهاى جامعه و عمران كشورها مى گردد.
در اين سه جمله پيامبر(صلى الله عليه و آله) سه باب از درهاى علم: جهاد (كه خود باعث تمكن و امكانات مالى مى شود)، بهداشت جسم و اقتصاد جامعه را بر روى ما مى گشايد.
امام على(ع) در فلسفه روزه چه مى فرمايد؟
ما اگر پوياى فلسفه روزه و حكمت تشريع آن باشيم و از خواص و فوائد آن بخواهيم اطلاعات بيشترى پيدا كنيم و به اشكال تراشيهاى منتقدين پاسخ اقناع كننده بدهيم به سخنان حكيمانه و درربار حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام در نهج البلاغه گوش فرا مى دهيم در قسمتى از اين خطبه امام مى فرمايد:
«و مجاهدة الصيام فى الايام المفروضات، تسكينا لاطرافهم، و تخشيعا لابصارهم، و تذليلا لنفوسهم و تخفيضا لقلوبهم، و اذهابا للخيلاء عنهم لما فى ذلك من تعفير عتاق الوجوه بالتراب تواضعا و التصاق كرائم الجوارح بالارض تصاغرا و لحقوق البطون بالمتون من الصيام تذللا» اميرمؤمنان عليه السلام به دنباله
مطالب ارزشمندى مى فرمايد: از خدا بترسيد و از كيفر تباهكارى در دنيا، و از زيان ستمگرى در آخرت ... و خداوند بندگان مؤمنش را حفظ مى فرمايد، به وسيله نمازها و زكاتها، ( و سپس فوائد و پارهاى از علل و فلسفه روزه را بيان مى فرمايد) و كوشش در گرفتن روزه در روزهاى واجب، براى آرام ماندن دست و پا و اندام و ديگر ايشان (از معصيت و نافرمانى) و چشم به زير انداختنشان و فروتنى جانهاشان، و زبونى دلهاشان، و بيرون كردن كبر و خودپسندى از آنان، چون در نماز است ماليدن رخسارهاى نيكو براى فروتنى، و (هنگام سجده نمودن) چسبانيدن اعضاء شريفه (هفت موضع) را به زمين براى اظهار كوچكى و «ذلت به پيشگاه با عظمتش» و در روزه رسيدن شكمها به پشتها براى خضوع و ناچيز دانستن خويش كه روزه و نماز و زكات فلسفهاش سازندگى و تزكيه، و تذلل و تقلل به پيشگاه حضرت حق است، و از چيزهائى است كه مى تواند آدمى را از چنگ شيطان نجات بخشد، و از انواع بيماريهاى ظاهرى و باطنى برهاند، و مخصوصا درس مقاومت و مبارزه را عملا ياد آدمى دهد، مخصوصا روزه است كه از امتيازات بخصوص برخوردار است، كه پاداش آن فقط به خداوند بزرگ برگزار شده است.
كه اميرالمؤمنين(عليه السلام) درجائى ديگر مى فرمايد:
«و الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق»
روزه براى آزمايش اخلاص مردم است:
خداوند روزه را براى آزمايش اخلاص مردم واجب فرموده است، كه روزه در اخلاص عمل بسيار مؤثر است، يعنى كسى كه روزه مى گيرد و تمامى روز را با همه امكان بخوردنيها و آشاميدنىهايى كه در اختيار دارد، در عين حال امساك مى نمايد، جز اخلاص به پيشگاه حضرت حق مفهومى ديگر ندارد، و در قسمتى از نهج البلاغه مى فرمايد:
«و صوم شهر رمضان فانه جنة من العقاب» و
يكى از دلائل وجوب روزه اين است كه روزه ماه رمضان سپر است از عقاب الهى، يعنى
روزه موجب غفران و آمرزش گناهان و معاصى انسان است، كه به وسيله روزه نجات از آتش
جهنم و عقوبت پروردگار به دست مى آيد.
خدايا از گرسنگى بتو پناه مى آوريم:
فوائد كم خورى از نظر بهداشت و تندرستى جسم و روح،
درست است كه آدمى تاب گرسنگى زياد را ندارد، و اسلام هم نخواسته است كه انسان خود
را در زحمت تحمل گرسنگى زياد قرار دهد، بلكه در بعضى روايات رسيده است: «اللهم
اعوذ بك من الجوع» خدايا از گرسنگى به تو پناه مى برم، ولى در عين حال بايد
متوجه بود، كه مقدارى از گرسنگى براى انسان لازم است! و فوائد بسيارى در بردارد، و
بر عكس پورخورى و سير بيمارى زيادى به همراه مى آورد.
از نظر بهداشت و تندرستى، بايد غذا كمتر مصرف شود، و هنوز اشتهاء تمام نشده، دست
از غذا خوردن بكشد، به تجربه ثابتشده است. افرادى كه كم مى خورند، از كسانى كه
هميشه سير مى خورند سالمتر مى باشند، و تن درستترند.
ابعادى در فلسفه روزه از بيان امام صادق(ع):
هشام بن حكم از رئيس مذهب تشيع حضرت جعفر بن محمد
(عليهما السلام) مى پرسد از علت و فلسفه روزه، امام مى فرمايد: «انما فرض الله
الصيام ليستوى به الغنى و القير و ذلك ان الغنى لم يكن ليجد مس الجوع، فيرحم
الفقير، لان الغنى كلما اراد شيئا قدر عليه، فاراد الله تعالى ان يسوى بين خلقه، و
ان يذيق الغنى مس الجوع و الالم ليرق على الضعيف و يرحم الجائع»
حضرت صادق(عليه السلام): براستى خداوند روزه را واجب كرد، تا به وسيله او بين
اغنياء و فقراء مساوات و برابرى به وجود آيد، و اين براى آن است كه ثروتمندانى كه
هرگز درد گرسنگى را احساس نكردهاند، به فقراء ترحم نمايند، زيرا اغنياء هرگاه (خوردنى
و آشاميدنى را) اراده نمودند (و هوس هر نوع ماكولات و مشروبات كردند) برايشان ميسر
است، پس خداوند متعال «روزه را واجب نموده» كه تا بين بندگانش از فقير و
غنى، برابرى به وجود آورد، و اينكه سرمايه داران مسلمان الم جوع و گرسنگى را لمس
نمايند، تا بر ضعفاء رقت آوردند، و بر گرسنگان عالم ترحم نمايند، (و اين تنها شعار
اسلام است، آرى تنها مكتبى كه به حال گرسنگان عالم ترحم نمايند، (و اين تنها شعار
اسلام است، آرى تنها مكتبى كه به حال گرسنگان و محرومان مى انديشد اسلام است. )
خصال هفتگانه مخصوص روزه داران :
در حديثى طويل حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) از
پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) چنين نقل مى فرمايد كه پيامبر (صلى الله عليه و
آله) فرمود: «ما من مؤمن يصوم شهر رمضان احتسابا الا اوجب الله تبارك و تعالى له
سبع خصال: اولها يذوب الحرام من جسده، و الثانية يقرب من رحمة الله عزوجل، و
الثالثة قد كفر خطيئة ابيه آدم، و الرابعة يهون الله عليه سكرات الموت و الخامسة
امان من الجوع و العطش يوم القيمة و السادسة يطعمه الله عزوجل من طيبات الجنة، و
السابعة يعطيه الله عزوجل برائة من النار، قال: صدقتيا محمد» .
هيچ مؤمنى نيست كه ماه رمضان را فقط به حساب خدا روزه بگيرد، مگر آنكه خداى تبارك
و تعالى فتخصلت را براى او واجب و لازم گرداند:
1- هر چه حرام در پيگرش باشد محو و ذوب گرداند، 2- به حمتخداى عزوجل نزديك مى شود، 3- (با روزه خويش) خطاى پدرش حضرت آدم را مى پوشاند، 4- خداوند لحظات جان كندن را بر وى آسان گرداند، 5- از گرسنگى و تشنگى روز قيامت در امان خواهد بود، 6- خداى عزوجل از خوراكيهاى لذيذ بهشتى او را نصيب دهد، 7- خداى و عزوجل برائت و بيزارى از آتش دوزخ را به او عطا فرمايد. (پرسش كننده در اين حديث مفصل، عالم يهودى بود) كه عرض كرد راست گفتى اى محمد.
فلسفه و دلائل وجوب روزه از امام رضا(ع):
امام رضا(عليه السلام) در فلسفه و دلائل وجوب روزه مى فرمايد:
«انما امروا بالصوم لكى يعرفوا الم الجوع و العطش،
فيستدلوا على فقر الآخرة، و ليكون الصائم خاشعا ذليلا مستكينا ماجورا و محتسبا
عارفا،صابرا على ما اصابه من الجوع و العطش، فيستوجب الثواب مع ما فيه من الامساك
عن الشهوات و يكون ذلك واعظا لهم فى العاجل و رائضا لهم على اداء ما كلفهم و دليلا
لهم فى الآجل و ليعرفوا شدة مبلغ ذلك على اهل الفقر و المسكنة فى الدنيا فيؤدوا
اليهم ما افترض الله لهم فى اموالهم»
وقتى از حضرت درباره فلسفه روزه مى پرسند، مى فرمايد: همانا (مردم) مامور به
روزه شدند تا بشناسند درد و ناگواريهاى گرسنگى و تشنگى را، و آنگاه استدلال كنند
بر سختيهاى گرسنگى و تشنگى و فقر آخرت، (كه پيامبر صلى الله عليه و آله در خطبه
شعبانيه مى فرمود: و اذكروا بجوعكم و عطشكم جوع يوم القيمة و عطشة، ياد آوريد از
گرسنگى و تشنگى روزه داريتان گرسنگيها و تشنگيهاى روز قيامت را، كه اين يادآورى
انسان را به فكر تدارك قيامت مى اندازد كه تا سعى كند، جد و جهد بيشترى در كسب
رضاى خداوند و كمك به مخلوق ضعيفش بنمايد و آنان را از امكانات مادى و غير مادى
خويش بهرهمند سازد(.
(آنگاه امام عليه السلام خصوصيات صائم را اين چنين توصيف مى فرمايد) و هر آينه
روزهدار بايد (به پيشگاه خداوند) بندهاى خاشع و ذليل و داراى استكانت و وقار
باشد، (و خود و عمل خويش را) ماجور و مثاب دانسته، (و بداند كه اعمال و زحماتش) به
حساب مى آيد، (و ناديده گرفته نمى شود) و در همه حال به آنچه كه انجام مى دهد
از عبادات عارف باشد، و بر آنچه كه از گرسنگى و تشنگى به او مى رسد صبر كند، و در
آن هنگام با امساك از شهوات (و پيروى نكردن از نفس اماره بسوء) مستوجب ثواب
فراوانى مى شود، (و خداوند اجر و ثواب عبادت روزهداريش را به او مرحمتخواهد
فرمود) و اين اوصاف حميده (كه براى صائم ذكر شد) واعظ خوبى براى روزهداران در
دنيا خواهد شد، (كه اثرات وضعى اين اوصاف كاملا در چهره و اعمال و رفتار آنان
مشهود خواهد گشت) و رائض و راغب استبر روزهداران بر اداء آنچه كه مكلف به آنند و
اهنماى خوبى براى آنان است در عالم عقبى، و آنان بايد بشناسند شدت و اهميت مشكلات
فقرا و بيچارگان را كه تا رحمت آورند بر فقراء و مساكين در دنيا، سپس اداء نمايند
حقوق آنان را كه خداوند در اموالشان مقرر فرموده است. (يعنى اينطور نباشد كه خود
خوب بخورند و بپوشند و ديگران گرسنه باشند.
شاعر عرب «حاتم بن عبد الله طائى» مى گويد:
و حسبك داء ان تبيتببطنة و حولك اكباد تحن الى القد!
يعنى: اين درد براى تو بس است كه شب با شكم پر بخوابى و در گردت جگرها باشد كه قدح
پوستى را آرزو كنند (و براى آنان فراهم نشود چه جاى آنكه طعام داشته باشند.
بحثى ديگر در فلسفه روزه از امام رضا(ع):
امام رضا (عليه السلام) در يك پرسش ديگر از فلسفه
روزه چنين مى فرمايد: «علة الصوم لعرفان مس الجوع و العطش ليكون العبد ذليلا
مستكينا ماجورا محتسبا صابرا فيكون ذلك دليلا على شدائد الآخرة، علت روزه از براى
فهميدن الم و درد گرسنگى و تشنگى است، تا بنده ذليل و متضرع و ماجور و صابر باشد و
بفهمد شدائد آخرت را، مع ما فيه من الانكسار له عن الشهوات و اعظاله فى العاجل
دليلا على الآجل ليعلم مبلغ ذلك من اهل الفقر و المسكنة فى الدنيا و الآخرة»
علاوه بر اين كه در روزه انكسار شهوات و موعظه هست از براى امر آخرت تا بداند حال
اهل فقر و فاقه را در دنيا و عقبى. بلى اين است قسمتى از فلسفه روزه از بيان حضرت
رضا عليه آلاف التحية و الثناء.
بلى روزه از افضل طاعات است، زيرا كه روزه مشتمل بر انكسار شهوات بهيميه است كه
شريعت آسمانى و احكام الهى نيامده مگر براى تعديل شهوات و توقيف و مهار آنها كه در
حد اعتدال انجام گرفته، و براى تزكيه و طهارت نفس و تصفيه آن از اخلاقيات رذيله،
زيرا مقصود از صوم مجرد امساك از اكل و شرب و مباشرت با نسوان نيست، بلكه غرض
نهائى آن كف نفس و نگهدارى آن از شهوترانىهاى حيوانى است، چنان كه رسول خدا (صلى
الله عليه و آله) فرمود:
الصوم جنة فاذا صام احدكم فلا يرفث و لا يجهل و ان امرء جادله او شاتمه فليقل انى صائم: كه روزه سپرى است از براى شخص، زيرا يكى از شما اگر روزه گرفتسخن زشت نگويد، و كارهاى بيهوده نكند، و اگر كسى با وى مجادله كند يا او را شماتت نمايد، او بگويد من روزه هستم.
مراد از اين حديث شريف نبوى (صلى الله عليه و آله) اين است:
كه روزه وقايهاى است كه نگه مى دارد آدمى را از
انحرافات و لغزشها، كه به واسطه آن از دشمنانى بزرگ چون شيطان نفس، دشمن درونى،
خلاصى مى جويد، پس نفس را كنترل مى نمايد از شهوات نابجا، و شيطان را از خود دور
مى نمايد.
مجراى نفوذ شيطان را با روزه ضيق نمائيد:
بر اين مبنا رسول الله (صلى الله عليه و آله) فرمود:
«ان الشيطان ليجرى من ابن آدم مجرى الدم فضيقوا مجاريه بالجوع»، كه شيطان جريان مى يابد و نفوذ مى كند در فرزندان آدم، مانند جريان خون در بدن پس مجارى شيطان را در وجود خود به واسطه گرسنگى يعنى روزه تنگ نمائيد، و الحق، كه روزه بدون اثر چه فايده و ثمرى دارد؟ آرى فائده و اثرى ندارد كه آدمى غذاى ناهار خويش را به افطار تاخير اندازد، و از امساك و اجتناب از يك سرى مبطلات روزه، انواع تهمتها و دروغها و غيبتها و شهوترانىها و هتك حرمت خلق الله و حفظ نكردن ناموس خويش از نامحرمان و سوء تربيت فرزندان و سرعت غضب به حادثه كوچكى و ايجاد ضرب و شتم و صدها گناه ديگر مرتكب شود و بگويد من روزه هستم خير؟
اين نوع روزه اثرى و فايدهاى ندارد، بايد روزه
قدرت ساختن و اصلاح نفس داشته باشد و روزه اين قدرت را دارد، لكن اين مائيم ارزش و
اهمت او را تشخيص نداديم، و از اين نوع روزههاى بى اثر ثمرى جز گرسنگى و تحمل
تشنگى عايد ما نمى شود، و چه فايدهاى است از براى روزهدار كه فريضهاى اداء كند
و كبيرهاى مرتكب گردد، و با خيانتبر بندگان خدا در مال و عرض ايشان تجاوز نمايد.
روزه رابطه مستقيم با اخلاص دارد :
لاصه كنم و اين بخش را «فلسفه روزه و حكمت
مشروعيت» به سخن مولاى متقيان (عليه السلام) مزين نمايم كه امام عليه السلام در
آنجا كه فلسفه پارهاى از احكام را تشريح مى فرمايد: «و الصيام ابتلاء لاخلاص
الخلق»
خداوند، روزه را براى آزمايش اخلاص مردم مقرر و فرض فرموده است، و كسى كه به
پيشگاه حضرت حق اخلاص ورزد، تمامى اوصافى كه در فلسفه روزه بيان شده استشامل حالش
مى شود، و روزه كاملا با اخلاص روزهدار، در رابطه است.
رموز رمضان ؟؟؟
1- ايمان به مبدأ و معاد تنها به اعتقاد قلبي و اقرار به لسان، شرط لازم هست ولي شرط كافي نيست، ورود به مرحله اجرايي و عمل به اركان، ايمان را به درجه كمال مي رساند. آنان كه مي گويند: ما خدا را در قلب قبول داريم و با زبان نيز شهادت مي دهند ولي از انجام عبادات مانند اقامه نماز و گرفتن روزه به بهانه عدم نياز خداوند متعال، سرباز مي زنند با مراحل ايمان- كه پيام مولا حضرت علي(ع) است- همخواني ندارند.
2- امساك از خوردن و آشاميدن و مبارزه با لذتهاي جسماني و دوري از ساير مبطلات روزه، ويژه آداب و آئين اسلام نبوده بلكه «صيام» در اديان قبل از اسلام بوده است. راز و رمز روزه داري، مراقبت از نفس، كنترل چشم و زبان، گوش و پرهيز از محرمات از يكسو، تلاوت قرآن، صله ارحام، رسيدگي به وضع معيشتي ايتام و مساكن و درك مفاهيم قرآني و عمل به دستورات وحي بهمراه اخلاص از سوي ديگر، رسيدن به تقواي الهي است.
3- بيماران و مسافران از گرفتن روزه معافند و پس از بهبودي و رجعت از مسافرت، در ماههاي بعدي بايستي كسري يك ماه را جبران نمايند تا در زمره شايستگان قرار گيرند.
4- آنان كه همانند پيرمردان، پيرزنان، سالخوردگان، زنان شيرده، به مشقت و زحمت مي افتند و طاقت و توانمندي اين عمل عبادتي را ندارند از آن معافند و تكليف شرعي با اطعام مساكين به ميزان هر روزه ده سير طعام خوراكي را مي توانند محقق سازند.
5- تنها ماهي كه در كتاب آسماني اسلام بطور شفاف قيد شده فقط «رمضان» است و بس. آمار ساير ماهها منجمله تعداد ماههاي حرام در آن قيد شده ولي نام ساير ماهها در آن ديده نشده است و اين امر استثنايي از اهميت و جايگاه رفيع اين ماه حكايت مي كند.
6- نزول قرآن -كه كتاب هدايت و داراي مؤلفه هاي تميز حق از باطل- راه‌كارهاي اجرايي زندگي و حياتي و اسامي و وصول به سعادت دنيوي و اخروي است- در ماه مبارك رمضان- اتفاق افتاد. جالب توجه است كه انجيل، تورات، زبور و صحف در همين ماه بر پيامبرانش نازل و ابلاغ مي گردد.
7- واژه «رمضان» از ريشه «رمض» گرفته شده كه به معناي باراني كه اول پاييز مي بارد و هوا را از خاك و غبارهاي تابستان پاك مي كند و يا به معناي داغي سنگ از شدت گرماي آفتاب است پيامبر خدا فرمودند: «اِنَّما سُمِّيَ رَمضان لانّه يُرمَضُ الذُنوبَ» يعني اين ماه رارمضان ناميدند چون گناهان را مي‌زدايد. انسان گنهكار مي تواند از طريق توبه، استغفار، ترك معاصي، پرداخت حق الناس، در كوره گناه سوزي ذوب گردد.
8- اقامه نماز، ايتاي زكوة، سفر حج، پرداخت خمس و زكوة توسط ملكف، در معرض ديد ديگران قرار مي گيرد ولي روزه تنها عبادتي است كه نمود خارجي ندارد. فقط خداي متعال از درون صائم مطلع است.
9- گرسنگي و تشنگي روزه دار، يادآور گرستگي و تشنگي روز قيامت در آخرت و يادآور حال مساكين و محرومان بي غذا در دنياست.
10- تبديل سه وعده غذا به دو وعده در ماه صيام و واگذاري يك وعده به فقرا، موجب بهبودي امور اقتصادي آنان مي گردد و ايجاد عاطفه بين قشر مرفه و مستضعف اتفاق مي افتد. دادن افطاري به روزه داران انفاق و ايثار عدم دلبستگي به دنيا را به ارمغان مي آورند.
11- اگر صفت مذموم پرخوري در سحر و بهنگام افطاري كنار رود و سد جوع در حد متعارف صورت پذيرد. بيمه سلامتي يكساله و راحت باش يكماهه دستگاه گوارش فراهم مي آيد. چربي خون و مواد زائد از بدن خارج مي گردد.
12- معراج حضرت ختمي مرتبت(ص) و سير در عالم بالا در ماه مبارك رمضان درشب هفدهم، 6 ماه قبل از هجرت صورت مي پذيرد و در ليلة القدر هم فرشتگان عرش به فرش نزول اجلال مي كنند تا سلامت و خير را بين عبادالله توزيع كنند و شب زنده داران مي توانند تقديرات شايسته اي را براي خويش از حضرت دوست درخواست كنند و اگر گدا كاهل بود صاحب خانه تقصير نخواهد داشت. شهادت مولاي متقيان در 21 رمضان، پيام آور نهايت عشق عشق معبود به عابد است.
13- اگر خروجي يك ماه روزه داري، اجراي پرهيزكاري و رعايت حلال و حرام امور دنيوي باشد علامت قبولي طاعات در ماه صيام خواهد بود و سلام بر آنكه در اين ماه هدايت پذيرد و شيطان را از دستور كارش خارج نمايد.
حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم :
اَلصّائِمُ لا تُرَدُّ دَعوَتُهُ.
دعاى روزه دار رد نمى شود.
((مراقبات ماه رمضان – ص76- ح 66))
امام محمد باقر عليه السلام :
لكل شيء ربيع و ربيع القرآن شهر رمضان؛
«هر چيز بهاري دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.»
((كافي(ط-الاسلاميه)ج2،ص630))
حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم :
شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهرٌ يُضاعِفُ اللّهُ فيهِ الحَسَناتِ وَ يَمحو فيهِ السَّيِّئاتِ وَ هُوَ شَهرُ البَرَكَةِ؛
«ماه رمضان، ماه خداست و آن ماهى است كه خداوند در آن حسنات را مىافزايد و گناهان را پاك مىكند و آن ماه بركت است.»
((بحار الانوار(ط-بيروت) ج93 ، ص340 - فضايل الاشهر الثلاثه ص95))
امام محمد باقر عليه السلام :
لَا صِيَامَ لِمَنْ عَصَى الْإِمَامَ وَ لَا صِيَامَ لِعَبْدٍ آبِقٍ حَتَّى يَرْجِعَ وَ لَا صِيَامَ لِامْرَأَةٍ نَاشِزَةٍ حَتَّى تَتُوبَ وَ لَا صِيَامَ لِوَلَدٍ عَاقٍّ حَتَّى يَبَر
روزه اين افراد كامل نيست:
1 - كسى كه امام (رهبر) را نافرمانى كند.
2 - بنده فرارى تا زمانى كه برگردد.
3 - زنى كه اطاعت شوهر نكرده تا اينكه توبه كند.
4 - فرزندى كه نافرمان شده تا اينكه فرمانبردار شود.
(دعائم الاسلام ج1 ، ص 268 - بحار الانوار(ط-بيروت) ج 93، ص 295 ، ح 6)
حضرت محمد (صلي الله عليه و آله و سلم) :
الصَّوْمُ جُنَّةٌ مِنَ النَّار
روزه سپر آتش (جهنم) است. «يعنى بواسطه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود.»
(كافى(ط-الاسلاميه) ج 4، ص 62 ، ح 1 - تحف العقول ص 258)
امام محمد باقر عليه السلام :
بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْيَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَايَة
اسلام بر پنج چيز استوار است، برنماز و زكات حج و روزه و ولايت (رهبرى اسلامى).
((كافي(ط-الاسلاميه)ج 4 ، ص 62، ح 1{شبيه اين حديث در تفسير نور الثقلين ج 1 ، ص 372 ، ح 279 }.))