پاسخ :
دربارةملاقات با امام مهدي(عج) سه ديدگاه عمده وجود دارد:
ديدگاه افراطي: براساس اين ديدگاه تشرف بر محضر امام زمان(عج) امري سادهو همگاني است و يكي از مهمترين وظايف منتظران، ديدار با آن حضرت استولو اين كار به بر زمين ماندن اهداف و آرمانهاي بزرگتري بيانجامد، نقد اينديدگاه و آسيبهاي آن مجال ديگري را ميطلبد.
ديدگاه تفريطي: براساس اين ديدگاه در زمان غيبت هيچ كس نميتواند به محضر اماممهدي(عج) شرفياب شود.
ديدگاه ميانه: طرفداران اين ديدگاه معتقدند ملاقات با امام مهدي(عج) در زمان غيبت امكان داردو برخي از انسانهاي صالح و پرهيزگار نيز خدمت آن امام عزيز رسيدهاند ليكنبدون ترديد اولاً شرفيابي به محضر امام مهدي(عج) به شرايط و قابليتهايفراواني نياز دارد و هر كسي توفيق چنين سعادتي را نمييابد و ثانياًمنتظران واقعي حضرت بيش از آنكه به دنبال ملاقات با حضرت باشند. بايد درمسير تأسي به آن حضرت و انجام وظايف و نيز فراهم كردن زمينههاي ظهور بكوشند.
هدف مااز ذكر اين مقدمه توجه دادن پرسشگر محترم به اين نكته مهم است كه دفاع ما ازامكان ملاقات به معناي پذيرش ديدگاه افراطي است. يكي ازمهمترين دلايلي كه طرفداران ديدگاه دوم ـ عدم امكان ملاقات با امامزمان(عج) ـ براي اثبات نظريه خود به آن استناد كردهاند نامه امام مهدي(عج)به علي بن محمد سمري چهارمين نايب خاص آن حضرت است. متن اين نامه كهدر اواخر عمر علي بن محمد سمري به او ارسال شده چنين است:
يا عليبن محمد السمري اسمع اعظم الله اجرا خوانك فيك فانك ميّت ما بينكو بين ستة ايام فاجمع امرك و لاتوص الي احد يقوم مقامك بعد وفاتك... و سيأتيمن شيعتي من يدّعي المشاهدة الا فمن ادعي المشاهدة قبل خروج السفيانيو الصيحة فهو كذّاب مفتر «اي عليمحمد سمري گوش فرا ده، خداونداجر برادران تو را در سوگ تو زيادهگرداند تو تا شش روز ديگر دار فاني را وداع خواهي كرد پس آماده باش و كسيرا جانشين خودت قرار مده... و به زودي برخي از شيعيان من ادعاي مشاهده ميكنندآگاه باشيد كسي كه پيش از خروج سفياني و شنيده شدن نداي آسماني چنينادعايي را بكند دروغگو و افترا زننده است....»
حالسؤال اساسي اين است كه چگونه از يك سو امام مهدي(عج) فرمودهاند مدعيانملاقات دروغگويند. و از سوي ديگر حكايات فراواني از ملاقات مؤمنان و صالحانبا امام مهدي(عج) در كتابها نقل شده است.
عالمانفراواني با پذيرش امكان ملاقات در صدد پاسخ به اين سؤال برآمدهاند از جمله علامه مجلسيدر بحارالانوار (ج 52، ص 151) شيخ محمد عراقي در دارالسلام (ص 193) محدثنوري درجنة المأوي (بحار، ج 53، ص 318) آيت الله سيد محسن امين در اعيانالشيعة (ج 2، ص 71)
برخياز اين پاسخها بدين قرارند: 1 . منظوراز مشاهده در اين روايت ملاقات با امام مهدي(عج) نيست بلكه منظورمشاهده همراه با ادعاي نيابت و وكالت است علامه مجلسي در اين باره مينويسد:«شايد معناي اين نامه امام(عج) به علي بن محمد سمري ـ اين باشد كهكسي كه ادعاي ملاقات با حضرت را بكند و مدعي باشد كه نايب آن حضرت است و مثلنواب چهارگانه از طرف آن حضرت اخبار را به شيعيان ميرساند. چنين شخصي دروغگوو افتراز زننده است. ما نامه را به اين شكل معني كرديم تا با اخباريكه از ملاقات برخي با امام زمان(عج) گزارش ميدهد منافاتي نداشته باشد.» دودليل بر اينكه منظور از مشاهده در اين نامه ملاقات همراه با ادعاي نيابت استآورده شده است:
الف)دليل اول سياق است، منظور از سياق اين است كه مخاطب اين نامه نايب چهارماست و در اين نامه به او اطلاع داده ميشود كه دوران نيابت خاصه به پايانرسيده است و از آن به بعد امام مهدي(عج) نايب خاصي در ميان مردم نداردبنابراين فضاي حاكم بر اين نامه و مضمون اصلي آن اعلام به پايان رسيدنارتباط با امام مهدي(عج) از طريق نايبان خاص است وقتي در اين فضا گفتهميشود: « از اين پس برخي ادعاي مشاهده ميكنند و آگاه باشيد هر كس ادعايمشاهده كند دروغگو است» منظور از مشاهده همان ارتباط خاصي است كه دراول نامه از آن گفتگو شده بود و به علي بن محمد سمري پايان يافتن آن گوشزدشده بود يعني مشاهده همراه با نيابت خاص.
ب)واژه مفتر: دومين دليلي كه بر مدعاي فوق اقامه شده است واژه مفتر استكه در اين نامه آمده است: «... فهو كذّاب مفتر» مفتر به كسي گفته ميشودكه دورغي را به كسي نسبت دهد. تقرير استدلال به اين شكل است كه: درمعناي واژهء مشاهده «... سيأتي من شعتي من يدعي المشاهدة...» دو احتمالوجود دارد: 1 . ملاقات 2 . ملاقاتِ همراه با ادعاي نيابت و وكالت.
اگرمنظور از مشاهده ملاقات تنها باشد معناي روايت ياد شده اين است كه كسيكه ادعاي ملاقات با امام زمان را بكند دروغگو و افترا زننده است. دروغ گوبودن چنين شخصي معلوم است زيرا طبق مفاد اين روايت كسي نميتواند در دورانغيبت با آن حضرت ملاقات كند پس مدعي ملاقات دروغگو است اما اين شخص افترازننده نيست زيرا دروغي را به امام زمان(عج) نسبت نداده است پس آوردن واژةمفتر لغو است. اما اگر منظور از واژة مشاهده ملاقات همراه با ادعاي نيابتباشد كسي كه ادعا كند با حضرت ملاقات كرده و آن حضرت او را به نيابت خودبرگزيده است. اين نامه ميگويد چنين شخصي هم دروغگو است و هم افترا زنندهدروغگو بودنش به اين دليل است به دروغ ادعاي ملاقات با حضرت رها كردهاست و افترا زننده بودنش به اين خاطر است كه به حضرت نسبت دروغي داده استيعني مدعي شده است كه امام مهدي(عج) مرا به نيابت خاص خود برگزيده است و حالآنكه حضرت چنين كاري نكرده است.
بنابراينما اگر واژه مشاهده را به معناي ملاقات تنها بگيريم آمدن واژة مفتردر اين نامه لغو خواهد بود و اگر آن را به معناي ملاقات با ادعاي نيابتبگيريم اين واژه لغو نخواهد بود و از آنجا كه امام معصوم ـ عليهم السّلامـ سخن لغو بر زبان جاري نميكنند پس منظور از مشاهده ملاقات همراه بانيابت است.
پاسخديگري كه به سؤال ياد شده داده شده است اين است كه «اصولاً معنايواژة مشاهده ملاقات يا ملاقات همراه با ادعاي نيابت نيست بلكه منظور ادعايظهور است يعني اگر پيش از خروج سفياني و صيحة آسماني مدعي شد امام مهدي(عج)ظهور كردهاند چنين شخصي دروغگو و افترا زننده است زيرا آن حضرت پيشاز تحقق اين دو علامت ظهور نخواهند كرد. همچنان كه امام صادق ـ عليه السلامـ در حديثي فرمودهاند: نميبينيداو را در وقت ظهورش چشمي، مگر اينكه همه چشمها او را خواهد ديد پس هر كس برايشما غير اين را بگويد او را تكذيب كنيد. قرينهمطلب ياد شده اين است كه خروج سفياني و صيحة آسماني از علائم ظهورندپس منظور از ادعاي مشاهده قبل از تحقق اين دو علامت ادعاي تحقق ظهور است.
خلاصه سخن اينكه: ما بر اين باوريم كه در بحث ملاقات ديدگاه ميانه درست استو روايتي كه شما به آن اشاره كردهايد نفي كنندة ملاقات نيست بلكه ملاقاتهمراه با نيابت و يا ادعاي ظهور پيش از خروج سفياني و صيحة آسماني رانفي ميكند. بنابراين ميان اين روايت و حكايات معتبري كه بر ملاقات برخي ازمؤمنان پرهيزگار با امام مهدي(عج) دلالت دارد هيچ منافاتي وجود ندارد.
پيامبرگرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمودند: كسي كه قائم از فرزندان مرا انكار كند مرا انكار كرده است.
|