جهان بيني اسلامي ، جهان بيني توحيدي است . توحيد در اسلام به خالص‏ ترين شكل و پاك ترين طرز بيان شده است . از نظراسلام خداوند مثل و مانند ندارد : " « ليس كمثله شي‏ء »"   . خدا شبيه چيزي نيست و هيچ چيزي را نتوان به خداوند تشبيه كرد خداوند بي‏نياز مطلق است ، همه به او نيازمندند و او از همه بي‏نياز است : " « انتم الفقراء الي الله و الله هو الغني الحميد »". خدا به همه چيز آگاه است و بر همه چيز تواناست : " « انه بكل شي‏ء عليم  . " « انه علي كل شي‏ء قدير »". او در همه جا هست و هيچ جا از او خالي نيست .

 بالاي آسمان و قعر زمين با او يك نسبت دارد . به هر طرف كه بايستيم رو به او ايستاده ايم : " « اينما تولوا فثم وجه الله "  . او از مكنونات قلب و از خاطرات ذهن و نيتها و قصدهاي همه‏ آگاه است : " « و لقد خلقنا الانسان و نعلم ما توسوس به نفسه »"  . از رگ گردن انسان به انسان نزديكتر است : " « نحن اقرب اليه من‏ حبل الوريد »"   . او مجمع كمالات است و از هر نقصي منزه و مبراست : " « و لله الاسماء الحسني »"   . او جسم نيست و به چشم‏ ديده نمي‏شود :

" « لا تدركه الابصار و هو يدرك الابصار » "   . از نظر جهان بيني توحيدي اسلامي ، جهان يك آفريده است و با عنايت و مشيت الهي نگهداري مي‏شود . اگر لحظه اي عنايت الهي از جهان گرفته بشود نيست و نابود مي‏گردد . جهان به باطل و بازي و عبث آفريده نشده است ، هدفهاي حكيمانه در خلقت جهان و انسان در كار است ، هيچ چيزي نابجا و خالي از حكمت و فايده آفريده نشده است . نظام‏ موجود ، نظام احسن و اكمل است . جهان به عدل و به حق برپاست . نظام‏ عالم براساس اسباب و مسببات برقرار شده است و هر نتيجه اي را از مقدمه و سبب مخصوص خودش بايد جستجو كرد .

از هر نتيجه و سبب ، تنها نتيجه و مسبب مخصوص خود آن را بايد انتظار داشت . قضا و قدر الهي ، وجود هر موجودي را تنها از مجراي علت خاص خودش به وجود مي‏آورد . قضا و تقدير الهي يك شي‏ء ، عين قضا و تقدير سلسله علل اوست   . اراده و مشيت الهي به صورت " سنت " ، يعني به صورت قانون و اصل‏ كلي ، در جهان جريان دارد . سنتهاي الهي تغيير نمي‏كند و آنچه تغيير مي‏كند براساس سنتهاي الهي است . خوبي و بدي دنيا براي انسان بستگي دارد به‏ نوع رفتار انسان در جهان و طرز برخورد و عمل .

 او نيكي و بدي كارها گذشته‏ از آنكه در جهان ديگر به صورت پاداش يا كيفر به انسان باز مي‏گردد ، در همين جهان نيز خالي از عكس العمل نيست . تدريج و تكامل ، قانون الهي و سنت الهي است . جهان گاهواره تكامل انسان است .

قضا و قدر الهي بر همه جهان حاكم است و انسان به حكم قضا و قدر ، آزاد و مختار و مسؤول و حاكم بر سرنوشت خويش است . انسان داراي شرافت و كرامت ذاتي و شايسته خلافت الهي است . دنيا و آخرت به يكديگر پيوسته‏ است . رابطه ايندو نظير رابطه مرحله كشت و مرحله برداشت محصول است كه هر كس عاقبت كار آن مي‏درود كه كشته‏ است ، نظير رابطه دوره كودكي و دوره پيري است كه دوره پيري ساخته دوره‏ كودكي و جواني است .